Giới thiệu bộ sách “Lạc vào cõi sách” (2 tập) – Tác giả: Lê Huy Hòa. Nhà xuất bản Thế giới, 2025.

Có những cuốn sách ra đời như một định mệnh của ký ức, của đam mê – và cả của lòng tri ân. Lạc vào cõi sách của Lê Huy Hòa là một cuốn sách như thế. Không chỉ là hồi tưởng cá nhân, không đơn thuần là hồi ký nghề nghiệp, bộ sách này là bản hợp xướng lặng lẽ mà sâu lắng của những người làm sách – những “người gác cổng tri thức” suốt mấy thập kỷ qua, giữa bao thăng trầm của nghề và đời.

Từ tình cờ đến tất yếu
Cơ duyên khởi nguồn Lạc vào cõi sách khá tình cờ – như lời tác giả chia sẻ trong phần “Mấy lời thưa”: Tháng 4 năm Quý Mão (2023), một cuộc họp mặt thân tình của Ban liên lạc Những cựu binh làm sách phía Nam tại Đường sách TP. Hồ Chí Minh đã nhóm lên ý tưởng “mỗi người kể một chút” về đời sách của mình. Từ đó, Lê Huy Hòa – người từng là Giám đốc, Tổng Biên tập NXB Lao Động, người có hơn 40 năm gắn bó với nghề xuất bản – bắt đầu gom góp lại những bài viết cũ và mới, những bài bạn bè viết về mình và những bài ông từng giới thiệu sách cho bạn văn, để hình thành một bộ sách dung dị mà đầy ắp xúc cảm.

Song nếu chỉ là một cuốn sách của một người viết về mình, có lẽ Lạc vào cõi sách đã không tạo nên tiếng vang. Giá trị lớn nhất của bộ sách là ở chỗ: từ câu chuyện của một người làm sách, ta thấy được diện mạo một thời, chân dung một thế hệ, và hành trình lặng lẽ nhưng không kém phần oanh liệt của những trí thức sống chết với nghề xuất bản, những người đi khai mở và truyền bá tri thức.

Những chân dung không tên tuổi… nhưng sáng mãi
Tập 1 và 2 của Lạc vào cõi sách dựng nên bức tranh đa diện về giới làm sách, viết sách, in sách và phát hành sách qua nhiều giai đoạn lịch sử, từ thời bao cấp tới thời kỳ đổi mới và hội nhập. Hơn 30 nhân vật được khắc họa trong sách – từ các nhà văn, nhà nghiên cứu, dịch giả, họa sĩ, cho đến nhà phát hành, doanh nhân văn hóa – đều hiện lên với “thần thái riêng” qua con mắt yêu nghề và đầy trân trọng của tác giả.

Ở đó, ta gặp lại những “cây đại thụ” như Đại tá, nhà văn Đỗ Gia Hựu, nhà thơ Quang Huy, nhà văn Ma Văn Kháng, nhà vật lý lí thuyết, dịch giả Phạm Văn Thiều, đại tá, nhà văn Vũ Thị Hồng, nhà văn, dịch giả Đoàn Tử Huyến, nhà văn Nguyễn Bình Phương, nhà nghiên cứu độc lập Phạm Hoàng Quân, người “lái sách”ngoại văn Trần Phú Sơn… Bên cạnh họ là những gương mặt trẻ hoặc mới mẻ, những người đang tiếp bước hành trình “gieo chữ” như họa sĩ Văn Sáng, nữ tiến sĩ xuất bản học Vũ Thùy Dương…

Điểm đặc biệt ở cách viết của Lê Huy Hòa là không tô vẽ mà để nhân vật tự hiện lên qua những khoảnh khắc đời thực, những mẩu chuyện bên lề, và những đóng góp lặng lẽ nhưng bền bỉ. “Ông viết về ai cũng có sự nghiên cứu, tìm hiểu kĩ lưỡng và sự trân trọng, đồng cảm hết mình” (Nhà văn Vũ Thị Hồng). Dưới ngòi bút của ông, những con người tưởng như vô danh trong một ngành nghề ít được nhắc tên – như người phát hành sách, người thiết kế bìa, người biên tập âm thầm… – lại trở nên lấp lánh, bởi họ là một phần không thể thiếu của hành trình tri thức.

PGS.TS. Nguyễn Hữu Đạt nhận xét rất đúng rằng, Lạc vào cõi sách đã khái quát được phần nào lịch sử ngành xuất bản Việt Nam – từ bao cấp sang kinh tế thị trường – qua chân dung những người đã sống thật và sống sâu với nghề. Đó là giá trị không chỉ mang tính tài liệu, mà còn có sức gợi cảm hứng cho thế hệ tiếp nối.

Ba mạch nguồn, một tinh thần tri ân
Bộ sách chia làm ba phần, tương ứng với ba “mạch nguồn” của đời viết và đời làm sách:

Phần 1 là những bài chân dung do chính Lê Huy Hòa viết về đồng nghiệp, bạn văn, người thân trong giới làm sách. Mỗi bài viết như một nén nhang tri ân những người từng chung vai gánh vác nghề “gieo chữ”, từ đồng đội cũ đến cộng sự mới.

Phần 2 là tuyển tập các lời giới thiệu sách mà tác giả từng viết – cho nhiều cuốn sách thuộc các lĩnh vực lịch sử, khoa học, giáo dục, văn học… Đây là phần thể hiện rõ nhất vốn sống, tri thức liên ngành và khả năng truyền cảm hứng qua ngôn từ của một người từng là biên tập viên kỳ cựu.

Phần 3 là những bài viết của bạn bè, đồng nghiệp viết về tác giả. Qua những trang này, độc giả sẽ hiểu thêm về một Lê Huy Hòa từng xông pha biên tập, từng nâng niu từng bản thảo, từng trăn trở để mỗi cuốn sách ra đời không chỉ đẹp về hình thức mà còn giàu giá trị học thuật, nhân văn.

Nghề làm sách: “chơi cũng lắm công phu” (Nguyễn Du)
Điều khiến Lạc vào cõi sách không trở thành một bản tổng kết đơn thuần mà thực sự lắng đọng, chính là sự chân thành trong từng câu chữ. Là người từng trải qua nhiều vị trí – từ lính biên tập đến lãnh đạo xuất bản, lại có thời gian công tác nước ngoài – Lê Huy Hòa viết không cầu kỳ hoa mỹ, nhưng từng dòng đều thấm đẫm một thứ tình cảm nồng hậu dành cho nghề và người.

Như ông từng viết: “Làm sách là nghề chơi cũng lắm công phu. Nhưng nếu không có đam mê và dâng hiến, chẳng ai đủ can đảm đi đến cuối con đường.” Và quả thực, nếu không yêu, không kiên định, không “vịn vào sách mà sống” (như ông từng tâm sự), làm sao có thể đi qua bao thời đoạn đầy biến động của ngành xuất bản – nơi mà có lúc nhuận bút “rẻ như bèo”, sách in ra không có ai phát hành, và người làm sách thì phải “sống dở, chết dở” giữa ngã ba thị trường – lý tưởng?

Và cũng vì thế, Lạc vào cõi sách không chỉ là hồi ức cá nhân, mà còn là tiếng nói chung của một thế hệ – những người lặng lẽ khai sáng bằng chữ, bền bỉ níu giữ giá trị tinh thần giữa đời sống xô bồ, bon chen.

Một lời mời bước vào thế giới của sách
Nhà văn Hồ Thị Ngọc Hoài từng viết: “Lê Huy Hòa là người trân trọng người tài, say mê tìm kiếm và học hỏi, luôn lan tỏa tri thức dù đôi khi phải chấp nhận phiền toái.” Nhận định đó như gói gọn linh hồn của bộ sách này. Bởi Lạc vào cõi sách không dành riêng cho một giới, mà là lời mời gọi chung – với mọi ai từng rung động trước một trang sách hay, từng muốn hiểu thêm về hành trình một cuốn sách ra đời, từng thầm biết ơn những người làm nên văn hóa đọc.

Với độc giả yêu sách, đây là một cuốn sách để đọc chậm và suy ngẫm. Với người đang hoặc sẽ bước vào nghề xuất bản, đây là cẩm nang quý. Với giới nghiên cứu, đây là một tư liệu sinh động cho việc dựng lại chân dung một thời trí thức. Còn với chính tác giả, có lẽ, đây là hành trình ngược dòng trí nhớ – để tri ân, để gìn giữ, để tiếp nối.

Thông tin xuất bản:
- Tên sách: Lạc vào cõi sách (2 tập)
- Tác giả: Lê Huy Hòa
- Nhà xuất bản: Thế giới
- Giá bìa: 390.000đ/bộ 2 tập
- Phát hành: Quý III / 2025
- Liên hệ đặt sách: 0913 369 689 (tác giả)

Văn Bình